5.3. Badania recepcji ekranowej techniką wideo

Zakładam, że obserwacja podlega w pewnym zakresie efektom interfejsu, przy pomocy których jest zapośredniczona. Z tego względu interlektor (czytelnik hipertekstu) może postrzegać efekty recepcji, ale będzie miał ograniczony dostęp do samego procesu obserwacji (luhmannowski martwy punkt obserwacji). Natomiast badacz dopiero przy pomocy teorii widzi przedmiot własnej obserwacji. Adam Grobler [2006] rozważając problem uteoretyzowania obserwacji naukowej podaje obrazowy przykład zmiany społecznego kontekstu postrzegania: Samotny przychodzień mówiący w przestrzeń był dawniej zjawiskiem z dziedziny psychiatrii, dziś jest zajwiskiem z dziedziny telekomunikacji (...)[Grobler, 2006, 188]

Dostęp do podstawowych rozróżnień obserwatora (w rozumieniu Luhmanna) możliwy jest obecnie na pewnym poziomie teoretycznej abstrakcji w ramach fenomenologii percepcji. W przyszłości możliwy będzie prawdopodobnie dzięki technologii, która zdoła uwzględnić kulturowe efekty percepcyjne i efekty interfejsu, które sama generuje. Taka technologia dostępu (interfejs) powinna zintegrować przy pomocy hiperłączy (lub neurotransmiterów) technikę wideo (lub hiperwideo) i techniki animacji oraz uwzględnić doświadczenia z zakresu teorii i produkcji filmu dotyczące symulacji percepcji oraz tworzenia i percepcji wizualnych efektów specjalnych.

Zakładam, że obecnie przy pomocy samej techniki wideo można badać postrzeganie transmisji ekranowych ponieważ ekran tworzy silny kontekst percepcyjny wnętrza swojej ramy. Zdarzenia ekranowe, można zapisać jako strumień wideo. Natomiast odtworzenie recepcji ekranu wymaga ingerencji w nagrania ekranowe przy pomocy efektów montażowych i efektów specjalnych. Należałoby jednak zbadać i uwzględnić percepcję określonych typów takich efektów.

Pole percepcji nie jest w żadnym wypadku tożsame z geometrią kadru (ekranu), ale szczególnie podczas literackiej nawigacji percepcja ekranu zależna jest od świadomych działań internauty. Zatem interpretacja zawartości ekranu również podlega schematowi nawigacji. Mówiąc bardziej metaforycznie; ekran jest transparentny dla wyobraźni. Wydobycie tego efektu pracując na warstawach w programach typu After Affects to tylko jeden ze sposobów realizacji metafory percepcji zależnej od świadomości przy pomocy technologii wizualnych. Uwzględnione sekwencje wideo uwzględniają przy tym jedynie efekty montażowe i mają głównie wartość poglądową. Mogą być wykorzystywane w celach dydaktycznych oraz przetwarzane w projektach badawczych.

Efekty interfejsu, które udało mi się zrekonstruować na wideo, nie są w ścisłym sensie efektami wizualnymi, bezpośrednio widocznymi na ekranie, ponieważ obserwator percypuje również ten obszar. Załączam je w celu wizualizacji tych efektów interfejsu, które nie wymagają ingerencji w obraz przy pomocy efektów specjalnych. W programach do montażu i obróbki wideo każdy efekt może być modyfikowany w pewnym zakresie modalności i interferować z innymi. Z tego względu opisy efektów interfejsu można wykorzystać do określenia zakresu stosowalności efektów specjalnych w symulacji recepcji ekranowej. W dalszej perspektywie naukowe efekty specjalne mogą funkcjonować jako narzędzia badawcze percepcji ekranowej w postaci plug-in’ów – pakietów modalnych efektów specjalnych, możliwych do zaimplementowania w programach typu Final Cut.

W badanich literaturoznawczych badania efektów literackiej nawigacji przy pomocy efektów specjalnych mogą być istotne ze względu na możliwość wizualnej rekonstrukcji percepcyjnych efektów recepcji ekranowej. Stosowanie naukowo-badawczych efektów specjalnych może być szczególnie owocne w badaniach medioznawczych dla rekonstrukcji efektów przekazów telewizyjnych, generujących dyskurs realności lub pop-realności²¹, często niezależnie od intencji realizatorów obrazu telewizyjnego.