Podwaliny pod "kanoniczną" teorię hipertekstu stworzyło w swoich wczesnych pracach kilku badaczy: Jay David Bolter (1991), Michael Joyce (1995), George Landow (1992) i Richard Lanham (1993). W tych pracach hipertekst traktowano jako gatunek nie związany z żadną z literackich tradycji, łączono go natomiast z różnymi modelami i twierdzeniami postrukturalistycznej filozofii (Barthes, Derrida, Deleuze, de Man, Iser), które ilustrowały relacje hipertekstu i druku. Prace te opierały na na dokonaniach postrukturalistów i na wypracowanej przez nich terminologii, a za ich przewodnie hasło można uznać stwierdzenie "co postrukturalizm sugeruje, hipertekst wykonuje". Jak jednak twierdzi się dziś - czas pokazał, że sytuowanie hipertekstu na tym obszarze wrzuciło go pod nadzór, wpływ i władanie strony drukowanej i druku oraz właściwego dla nich dyskursu, praktyk i tradycji.

 Późniejsza teoria hipertekstu - reprezentowana przez Espena Arsetha i Marie Laure Ryan - usytuowała ten gatunek w gatunkach nowych mediów - gier komputerowych i rzeczywistości wirtualnej i w tę - być może potencjalną tylko pułapkę - hipertekstu nie wciągnęła. Zamiast powoływać się na Derridę, Faucaulta czy Barthes'a - prace Ryan i Aarsetha rozpatrywały hipertekst w perspektywie poetyki gier komputerowych, takich jak gra Myst czy Doom i w perspektywie interaktywności, tej która dostępna jest użytkownikom środowisk wirtualnej rzeczywistości. Tu hipertekst nie był już wcieleniem w życie, a właściwie przerzuceniem na bolter komputera tego, co było tylko na papierze w tekstach postrukturalistów, stawał się natomiast jednym ze starszych i jednym z bardziej tradycyjnych przejawów form nowych mediów.  

Mimo to - zarówno wczesna jak i późna teoria hipertekstu mają swoją wspólną płaszczyznę - traktowanie hipertekstu jako mariażu tego, co werbalne z elementami pozawerbalnymi - grafiką, dźwiękiem, wideo oraz wszelkimi tego konsekwencjami.

Ostatnia aktualizacja:

28.07.2022

Cytuj ten wpis jako:

Mariusz Pisarski (never) Poststrukturalizm i hipertekst. "Techsty" 28.07.2022 [].

postmodernizm poststrukturalizm tekst cyfrowy teoria hipertekstu

Mapa połączeń


Legenda

Statystyki


art barthes bolter central druku gier hipertekst hipertekstu img jednym komputerowych landow mediów natomiast nowych perspektywie postmodernizm postrukturalistów poststruk pracach prace ryan rzeczywistości techsty teoria