...
O zadziwiającej zbieżności postrukturalistycznej teorii i postmodernistycznej praktyki literackiej z tym, co osiągnąć można w tekstualnej praktyce nowych technologii hipertekstowych, mówi się niemal od początku refleksji nad hipertekstem. Skąd ta zbieżność się wzięła: czy z siły myśli krytycznej, która wpłynęła na rozwój technologii, czy na odwrót - z atrakcyjności technologii, która natychmiast została zagarnięta przez postmodernistycznych teoretyków - trudno ocenić. Tekst elektroniczny można jednak potraktować jako naturalne dopełnienie postmodernistycznego podejścia do tekstualności. To, co na początku było teorią, w wygenerowanej przez komputer hiperprzestrzeni znajduje swoją konkretyzację.

Teoretycy elektronicznej tekstualności odnajdują wiele pokrewieństw między przedmiotem swoich badań a przedmiotem dociekań Barthes'a, Deleuze`a i Gautariego, Derridy, Faucaulta, Lyotarda, Baudrillarda. Porównania takie dość szybko uznano za zbyt pochopne, a kolejna rewolucja w sieci - pojawienie się mediów społecznościowych, zmiotła postmodernizm z pola widzenia, lub co najwyżej w sferę estetyki i strategii artystycznych.

Marie-Laure Ryan słusznie zastrzega, że nie każdy hipertekst jest postmodernistyczny i nie każdy tekst postmodernistyczny posiada atrybuty hipertekstualność.

Tak czy inaczej, w krótkotrwałym ożenku hipertekstualizmu z postmodernizmem rolę odegrały takie aspekty dwudziestowiecznej teorii tekstów jak tekst otwarty, znaczenie jako rekonfigurująca się sieć znaczeń, chwiejność signifiant i rozproszenie znaczenia (konkretyzowane jako system połączeń), intertekstualność, czytanie jako rozsadzanie tekstu i jako niekończąca się aktywność (nigdy nie wiesz, czy przeszedłeś wszystkie leksje i przebyłeś wszystkie odnośniki w hipertekście), nielinearność, śmierć autora, przypisanie siły czytelnikowi.

Aby unaocznić wspólne podejście do literatury wyrażone w ideach postmodernistycznych i teoriach hipertekstu - warto przyjrzeć się następującej tabeli:

Postmodernizm Hipertekst
Fragmentacja narracji Podział treści na połączone jednostki (lekcje, strony)
Brak jednoznacznego znaczenia Wieloznaczność ścieżek czytania
Metafikcja i autorefleksyjność Interaktywna świadomość struktury przez czytelnika
Odrzucenie narracji totalizujących Niehierarchiczna, sieciowa struktura
Gra językowa i dekonstrukcja Możliwość dekonstrukcji przez wybór linków i ścieżek

Ostatnia aktualizacja:

02.05.2025

Cytuj ten wpis jako:

Mariusz Pisarski (2010) Postmodernizm a hipertekst . "Techsty" 02.05.2025 [https://techsty.art.pl/hipertekst/teoria/postmodernizm.htm].

postmodernizm poststrukturalizm tekst cyfrowy teoria hipertekstu

Mapa połączeń


Legenda

Statystyki


art central glas hiperfikcja hipertekst img każdy linearnosc metalepsa narracji otwarte outgoing początku postmodernistycznych postmodernizm przedmiotem siły source table target tbody technologii techsty tekst teoria