Tekst nielinearny to taki przedmiot słownej komunikacji, który nie jest prostą i skupioną sekwencją słów, wyrazów i zdań. To tekst, w którym słowa lub ciągi słów mogą różnić się przy każdym kolejnym odczytaniu. Dzieje się tak z uwagi na kształt tekstu, jego konwencję lub wpisany w tekst mechanizm. O nie-linearności, czy wielo-linearności nie przesądza tu kształt i struktura samego tekstu, fabuły czy jakiegokolwiek innego elementu poetyki utworu.

Najprostsze formy nielinarności spotykamy wszędzie tam, gdzie tekst rozgałęzia się w co najmniej dwóch kierunkach i wymaga od nas decyzji co do kierunku lektury. . Może to być na przykład jeden z kaligramów Appolinaire'a, gdzie tekst rozgwieżdża się sugerując kierunek lektury od środka do zewnątrz po jednym z wielu promieni, jak w wierszu Lettre - Ocean .

Appolinaire - Lettre - Ocean

Może to być fragment Gry w Klasy Cortazara, gdzie po zakończonym rozdziale możemy przejść do kolejnego lub przeskoczyć do sugerowanego pod tekstem innego rozdziału, może to być w końcu któryś z barokowych wierszy - rebusów, w jakich lubowali się poeci barokowi, choćby Carmen Quadratum Wojciecha Waśniowskiego, utwór w kształcie szachownicy, zapraszającej do lektury w dowolnej kolejności.

...
Drzewko Fabularne stosowane przez twórców z kręgu Oulipo

O hipertekście często mówi się jako o tekście nielinearnym. Bardziej właściwe jest jednak widzenie tego rodzaju utworu jako tekstu multilinearnego. Warto też pamiętać, że pojedyncze czytanie hipertekstu ZAWSZE jest linearne. W taki bowiem sposób pojawiają się przed czytelnikiem kolejne fragmenty tekstu. Zawsze jednak, lub prawie zawsze, różnić się będzie kolejność leksji w kolejnych odczytaniach.

Twierdzenie, iż każdy tekst czytamy lienarnie wywołać może pewne nieporozumienia. Jeśli bowiem tak spojrzymy na lekturę, to każdy tekst, wręcz każde doświadczenie, okaże się liniowe. Problem jednak w nie w tym, że przyswajamy sobie tekst w linearnej sekwencji, lecz ile owych sekwencji dany tekst może potencjalnie wytwarzać. Na tym zasadza się też  najprostsza definicja cybertekstu, jako maszyny do tworzenia wielorakich wypowiedzi (Aarseth).

Ostatnia aktualizacja:

28.07.2022

Cytuj ten wpis jako:

Mariusz Pisarski (never) Linearność i nielinearność . "Techsty" 28.07.2022 [].

interakcja intertekstualność postmodernizm poststrukturalizm tekst cyfrowy teoria hipertekstu

Mapa połączeń


Legenda

Statystyki


aarseth art arystoteles brittanica bush być calvino drzewko emeryk fabularne hipertekst img lektury linearnosc niewersowa poezja postmodernizm prothiperteksty source target techsty tekst tekstu teoria value