Tekst jako sieć połączeń i odniesień, tekst rozpatrywany w kategoriach otwartej i żywej sieci, nie jest niczym nowym. Oprócz pism Barthes'a [S/Z], Deleuze`a i Gautarriego [Kłącze], takie rozumienie tekstu i książki w ogóle przewijało się również w tekstach Michaela Foucaulta i Jacques`a Derridy. W Archeologii wiedzy Foucault zauważa, że "granice książki nie są nigdy wyraziste, dokładnie wytyczone: poza obszarem zakreślonym przez tytuł, pierwsze zdania i ostatnią kropkę, poza jej wewnetrzną konfiguracją i formą, która ją atomizuje, mieści się ona w systemie odniesień do innych tekstów, do innych zdań, jest jednym z węzłów całej sieci".
Oczywiście chodzi tu raczej o sieć intertekstualności pojętej w bardzo szeroki sposób, a nie o sieć wygenerowaną przez komputer. Mimo to Foucault często bywał wymieniany jest jako duchowy patron teorii cyberprzestrzeni i teorii hipertekstów.
Podobnie rzecz ma się z Jacques'em Derridą. I nic dziwnego, francuski filozof patronuje wszystkim, którzy go podziwiają i być może nie do końca rozumieją: od postmodernistów i poststrukturalistów, poprzez feministki aż po środowiska gejów i lesbijek. Dlaczego zatem nie miałby być on duchowym ojcem krytycznej teorii hipertekstów literackich? Mówiąc jednak serio: upatrywanie w teoriach wspomnianych tu XX wiecznych filozofów zapowiedzi dyskursu hipertekstualnego, a w hipertekście konkretyzacji czy literalizacji poruszanych przez nich problemów należy uznać za typowy anachronizm metodologiczny. Ich myśl może być w badaniach hipertekstu pewną inspiracją, może pomóc w zakreśleniu pewnego horyzontu poznawczego, nie jest w stanie jednak wyjaśnić nam czym jest, ani tym bardziej - jak działa hipertekst.
Ostatnia aktualizacja:
13.07.2022
Cytuj ten wpis jako:
Mariusz Pisarski (2022) Postmodernizm - Foucault i Derrida. "Techsty" 13.07.2022 [https://getbootstrap.com/docs/5.0/content/images/].
postmodernizm poststrukturalizm tekst cyfrowy teoria hipertekstu