Zasiadając przed hipertekstem, niezależnie od tego, czy jesteśmy autorami czy też czytelnikami mamy przed sobą dzieło o innych właściwościach niż książka drukowana. Autor powieści drukowanej - jak pisał John Barth - porusza się po prostej. Historia, którą ma do opowiedzenia, musi zostać opowiedziana w jednej linii, wyznaczonej przez początek, środek i koniec książki. Owa linia i to, jak autor się uporał z ułożeniem swojej opowieści w tak ciasnej na pozór przestrzeni, jest miarą artyzmu pisarza. Czytając, odbiorca dokonuje skomplikowanych procesów przekładowych na znakach i znaczeniach – proces, który sam w sobie, nawet w przypadku najbardziej linearnego opowiadania, jest skomplikowany, pełen referencyjnych odniesień i dygresji w planie diachronii i synchronii. Krytycy nakierunkowani na eksperyment formalny wyżej będą cenić utwór, w którym autor, poruszając się po linii, pogwałcił ją na tyle, że stała się ona szachownicą, sinusoidą, czy jakąkolwiek inną figurą, byle nie linią. Czytelnik o zamiłowaniach klasycznych za większą sztukę uzna coś przeciwnego - sztukę opowiedzenia w jak najbardziej liniowy sposób, lecz z taką inwencją, że ów linearny tok na nowo pokazuje swój blask i swoją siłę.
Aby zrozumieć hipertekst musimy jednak linię pozostawić na boku i przywołać bardziej przestrzenne metafory: pola, mapy, miasta, ogrodu.
Linia w hipertekście nie zanika, nie ma takich możliwości, każde odczytanie sekwencji leksji jest bowiem odczytaniem liniowym, jednak schodzi ona na dalszy plan. Domeną książki i linii jest czas. Domeną mapy i hipertekstu jest przestrzeń. Gdy czytelnik będzie chciał powrócić do fragmentu, który go zaintrygował to, nie mogąc przekartkować stron, będzie musiał znaleźć jakiś punkt odniesienia w przestrzeni już przeczytanego tekstu, usytuować poszukiwaną leksję w okolicach innych leksji. Przestrzeń, na którą nanosić będzie on owe punkty odniesienia to nie tylko przestrzeń aparatu nawigacyjnego, czy przestrzeń ekranu, na który autor naniósł pomocną mapę. Będzie to przestrzeń stanowiąca wypadkową wszystkich powyższych ale także - przestrzeni świata przedstawionego, mapa powstawać będzie w jego umyśle,i będzie wypadkową wielu map.
Ostatnia aktualizacja:
16.01.2024
Cytuj ten wpis jako:
Mariusz Pisarski (never) Druk a Piksele . "Techsty" 16.01.2024 [].
hipertekst leksja tekst cyfrowy węzeł