Tekst drukowany bez żadnych przeszkód możemy przenieść na ekran monitora, poddaje się on procesowi digitalizacji w sposób niemal równie wdzięczny jak fotografia. Czyni się tak z resztą od początku istnienia internetu. Project Gutenberg - międzynarodowe przedsięwzięcie, które zainspirowało inne, lokalne, w tym polskie projekty cyfrowych bibliotek, jest tego najlepszym przykładem. Mimo starań producentów programów do przeglądania książek na interaktywnym ekranie, czynność ta jest nadal uciążliwa, i chyba nigdy się to nie zmieni. Powodem tego jest fakt, iż ekran komputera stanowi nowe pole pisma zrodzoną w procesie remediacji. Jedno do drugiego ma się jak kartka papieru do stereogramu.

Z tego też powodu najbardziej wartościowe i najłatwiej poddające się lekturze w hiperprzestrzenym środowisku utwory drukowane to takie, które poddano hipertekstowej translacji, czyli przełożeniu na formę cyfrową przy wykorzystaniu języka cyfrowej, interaktywnej technologii. Biblia to utwór, który najczęściej przekładano na ekran przy wykorzystaniu narzędzi hipertekstowych. Równie chętnie sięgano po utwory Borgesa, uczynił tak na przykład Stuart Moulthrop z Ogrodem o rozwidlających się ścieżkach. Jak zatem łatwo się domyślić, z książek, które wyszły w druku, książkami najłatwiej poddającymi się translacji są proto-hiperteksty.

Ewa Szczęsna, Urszula Pawlicka i Mariusz Pisarski wyróżniają osobną kategorię "twórczych działań translacyjnych" przy udziale struktury linkowej i definiują ją jako przekład hipertekstowy. Wśród przekładów hipertekstowych wyróżniają takie, które dokonywane są w obrębie medium digitalnego (np. przekłady językowe, transformacje semiotyczne, stylistyczne) oraz takie, które wiążą się ze zmianą medium (przekłady medialne, np. hipertekstowa adaptacja tradycyjnego utworu papierowego). Kategorią przekładu hipertekstowego w przypadku utworów literackich objąć zatem należy a) przekłady literatury hipertekstowej jednego języka / kręgu kulturowego na inny język / krąg kulturowy (przekład hipertekstu literackiego) oraz przekłady utworów linearnych-papierowych na hipertekstową strukturę cyfrową (przekład hipertekstowy właściwy – w szczególności adaptacja sieciowa).

W pierwszym z wymienionych przypadków - przekładzie hipertekstu literackiego innojęzycznego na hipertekst w języku rodzimym zachowana zostaje tożsamość medium i dyskursu (tekst pozostaje w przestrzeni cyfrowego medium i dyskursu literatury hipertekstowej). Chodzi tu o polskie przekłady np. popołudnia. pewnej historii, czy dynamicznej powieści sieciowej Hegiroskop lub – i przykład ten podają autorzy – hipertekstu Czarne Jagody Susan Gibbs. W procesie przekładu  hipertekstu literackiego ważne są wszystkie elementy tekstu - zarówno warstwa słów, jak i warstwa ruchomych (czy nieruchomych ikon), warstwa dźwięku, a wreszcie sposób linkowania. Na każdej tej płaszczyźnie a także w interakcji, w jakie wchodzą może zaistnieć aktywność reinterpretacyjna, każda z nich w procesie przekładu dostaje się też w sieć oddziaływań czynników oddziałujących na znaczenie – tu zwłaszcza intencji  i osobowości twórczej tłumacza oraz specyfiki kultury docelowej, w której funkcjonuje odbiorca przekładu. W  przestrzeni owych wielorakich oddziaływań, jak zauważają Szczęsna, Pawlicka i Pisarski, tekst literacki przestaje być obiektem a staje się zdarzeniem, przekład także staje się działaniem na zdarzeniach a nie przedmiotach tekstowych.

W drugim przypadku, przekładu hipertekstowego właściwego mamy do czyneinia z adaptacjami hipertekstowymi, a zatem przekładami literackich utworów linearnych na utwory hipertekstowe. Przykładem może hipertekstowa adaptacja Rękopisu znalezionego w Saragossie oraz Bałwochwał – adaptacja opowiadań Brunona Schulza czy przekład cyfrowy poezji formistycznej Tytusa Czyżewskiego, w opracowaniu Urszuli Pawlickiej i wykonaniu Łukasza Podgórniego.

Szczególną odmianą przekładu cyfrowego, wymienianą przez wspomnianych badaczy, są przekłady struktur. Ich istotą jest wytworzenie w przestrzeni cyfrowej reprezentacji struktur charakterystycznych dla dotychczasowych dyskursów sztuki (np. dyskursu literatury). Mamy zatem do czynienia z przekładem na hipertekst, czy szerzej formę digitalną cech gatunkowych wypracowanych w toku rozwoju literatury tradycyjnej (zwłaszcza w kulturze druku), a więc tego, co Gerard Genette nazywa architekstualnością^[5].  Specyfika tego przekładu polega na tym, że artefaktem poddawanym translacji jest forma (zasada) tekstowa (np. cechy gatunku), a nie jednostkowy, konkretny tekst. Ilustracji przekładu struktury tekstowej wypracowanej przez dyskurs literacki dostarcza „Ars poetica” Zenona Fajfera^[6].

• balwochwal
• birkets
• piksele1

N.Katherine Hayles, The Time of Digital Poetry: From Object to Event, w: New Media Poetics. Contexts, Technotexts, and Theories, red. A.Morris, T.Swiss, Cambridge, MA:MIT Press, 2006, s.181-209.

http://www.techsty.art.pl/magazyn3/fajfer/Ars_poetica_polish.html