Nigdy nie czytana od początku do końca, pełna odniesień między księgami, rozdziałami, ustępami, Biblia – jak większość świętych ksiąg w różnych kulturach – stanowi archetyp lektury namysłu, wyboru, otwartości. Pismo Święte nie jest jednak pierwszym protohipertekstem w historii literatury. O wiele większym stopniem hipertekstualności cechuje się na przykład dużo starsza chińska księga wróżb I-Ching.
Mimo to Biblia, ze swoimi komentarzami i notatkami, jest w pewnym sensie utworem dynamicznym, przywołującym na myśl właśnie hipertekst. Dowodem na to choćby wielość hipertekstowych translacji tego utworu w formie sieciowej lub w formie hipertekstu dyskowego (stand-alone hypertext).
Biblia składa się 66 ksiąg napisanych przez różnych autorów w różnym czasie - podobnie jak hipertekstowe fikcje zbiorowe, może być ona czytana na wiele różnych sposobów, jej lektura może zacząć się w każdym dowolnym pukncie, składa się ona bowiem z osobnych bloków tekstu, które -choć tworzą sekwencje, mogą być czytane bez uwzględnienia kolejności, a na przykład za pomocą klucza zawartego w przypisach (porównywanie epizodu z życia Jezusa w ewangelii Marka, z tym z ewangelii Lukasza, itp.). Można czytać całość historii Józefa z ksiegi Genezis, ale równie dobrze można ją czytać jako opowiadanie w opowiadaniu, podobnie z Księgą Psalmów - nie musimy jej czytać od początku do końca.
W tym sensie Bibilia rzeczywiście wygląda na twór hipertekstowy, przy którego lekturze, jak pisze Landow, czytelnik wybiera sobie swoje własne centrum poszukiwań i eksploracji. Jednak w perspektywie ideologii, biblię od hipertekstu dzielą lata świetlne: księga ta jako całość ma swój jedyny początek - Genesis, i definitywny koniec - Księgę Apokalipsy. Równie duże jest oddzielenie czytelnika od autora, który przemawia do niego z pozycji świętego, w takich warunkach (Deine Grosse mach mich klein) trudno o jakąś większą interakcję tekstu z czytelnikiem, a wręcz absolutnie niemożliwe jest dopisanie przez czytelnika swojego własnego fragmentu czy wersji tego uświęconego kanonicznego dzieła. Biblia, na poziomie filofoziczno-literackim, jawi się jako źródło logocentryzmu, który hipertekst, spłacający długi poststrukturalizmowi, usiłuje znosić.
Ostatnia aktualizacja:
30.07.2022
Cytuj ten wpis jako:
Mariusz Pisarski (never) Historia - biblia jako hipertekst . "Techsty" 30.07.2022 [https://techsty.art.pl/hipertekst/ksiazka/pismo/biblia.htm].
biblia hipertekst, książka i druk pismo