Leksja (lub tekston, pole pisma) to podstawowa jednostka hipertekstu. Pierwotnie termin ten wykorzystany był przez Rolanda Barthesa i oznaczał jednostkę lektury, jej długość wyznaczana była przez rytm lektury czytelnika. W teorii hipertekstu leksja zmieniła nieco swoje znaczenie i rozumiana jest jako względnie spójna i niepodzielna jednostka tekstu i obrazu, nazywana często hipertekstowym węzłem lub stroną. W sieci www, wiele stron jest leksjami, lecz niektóre są tak długie, że przekraczają ramy niepodzielności. i spójności. W programie Hypercard - leksja to jedna karta, w Storyspace - jedno pole pisma (writing space), w Twine - pojedynczy pasaż. By powstał hipertekst leksje muszą się z sobą łączyć.
Leksja różni się od klasycznie pojmowanego fragmentu. Jej cechą musi być spójność i bardziej niż względna autonomiczność. Autorzy hipertekstów muszą się bowiem liczyć z tym, że fragmenty ich utworów będą czytane w różnych i zmieniających się w trakcie lektury kontekstach (położeniu innych leksji względem aktualnie wyświetlanej. Konteksty te zmieniają się nie tylko na skutek interakcji czytelnika z tekstem. Ich zmienę może wywoływać wpisany w tekst mechanizm sterowany przez program komputerowy. Skrajnym przypadkiem jest tutaj mechanizm losowego dostępu, wykorzystywany najczęściej w hipertekstowej poezji, ale obecny w hipertekstach dystrybuowanych na dyskietkach lub CD -romach.
Leksje muszą więc być na tyle spójnymi całostkami tekstu by wraz z zerwaniem toku narracji nie zerwany został tok lektury. Dobrym modelem dla tego typu działań może być deleuziańskie kłącze, z jego zasadą nieznaczącego zerwania. Zawartością leksji może być nie tylko tekst, ale również grafika i film. Długość leksji rozciąga się pomiędzy jednym zdaniem (a nawet słowem, sylabą i literą) a długością nie przekraczającą długości strony drukowanej. Najbardziej stosowną granicą (górną) granicą delimitacyjną leksji, wydaje się granica ujęcia. Ujęcie - w schemacie fabularnym dzieła literackiego zaproponowanym przez Henryka Markiewicza - znajduje się o jeden poziom wyżej niż zdanie, o jeden poziom niżej niż ogniwo, i o dwa poziomy niżej niż odcinek. W praktyce lektury hipertekstowych powieści leksja to dłuższy lub krótszy akapit rozbity na kilka paragrafów lub podakapitów.
Ostatnia aktualizacja:
21.01.2024
Cytuj ten wpis jako:
Mariusz Pisarski (never) Leksja. "Techsty" 21.01.2024 [].
hipertekst leksja tekst cyfrowy węzeł