LOSOWY DOSTĘP (do tekstu) to jeden z głównych wyróżników hipertekstów literackich, które nie nakładają na hiperłącze obowiązków zachowania spójności czy przejrzystości. Funkcja losowego przechodzenia do fragmentu tekstu przez lata była dostępna tylko w systemach hipertekstów dyskowych (stand-alone-systems). Jednak po popularyzacji języka skryptowego javascript, umieszczenie losowego łącza w hipertekście sieciowym nie stanowiło już wyzwania. Pojawienie się technologii Flash jeszcze bardziej spopularyzowało tę formę łącza.

Hiperłącze losowe działa w ten sposób, iż w kotwicy linku: w słowie, fragmencie tekstu, lub grafice zawiera przejścia do szeregu innych leksji . Po nacisnięciu na takie słowo komputer przenosi nas do jednego z losowo wybranych segmentów.

Funkcję taką wykorzystuje popularny w latach dziewięćdziesiątych i wykorzystywany przez twórców powieści hipertekstowych program Storyspace. Największym i najczęściej wykorzystywanym atutem tego systemu stały się jednak ściśle kontrolowane przez autora odnośniki warunkowe - przeciwieństwo losowości. To, jakie fragmenty utworu będą się przed nami odsłaniać zależy w nich od uprzednio wykonanych przez czytelnika kroków.

Funkcja losowego dostępu może być efektywnie wykorzystana w pierwszych partiach powieści czy opowiadania, w ekspozycji, czy nawet - w stronie tytułowej. Może się ona wówczas od razu rozwidlać na kilka lub więcej torów.

W internecie, przy wykorzystaniu innych narzędzi niż Storyspace, losowy dostęp wzbogacił na przykład Reagan`s Library - hipertekst Stuarta Moulthropa. Hipertekstowy poeta Robert Kendall sam stworzył system umożliwiający losowy dostęp. Wykorzystuje on pobierane przez przeglądarki internetowe cookies - ciasteczka.