Obraz Amsterdamu, pociętego siecią kanałów i kanalików, które łączą się z sobą w różny nieprzewidywalny sposób, obraz miasta-kłącza lub na przykład mrowiska - żywej sieci powiązanych ze sobą organizmów - to tylko niektóre z metafor tekstu - kłącza, tekstu otwartego, podatnego na zmiany i ingerencje czytelnika, o którym wspominali najważniejsi przedstawiciele poststrukturalizmu i postmodernstycznego spojrzenia na tekst. Kłacze Deleuze`a i Gauttariego, dzieło otwarte Umberta Eco czy rozgałęziony mnogi tekst Rolanda Barthes'a. Spojrzenie na tekst jak na materię, którą da się i należy rozkawałkować na poszczególne ciasteczka - Derrida lub po prostu samo uznanie faktu, że granice książki są zbyt sztywne - wszystko to stało się teoretycznymi podwalinami literackiego hipertekstu, który teorie tę zamienił na tekstualną praktykę.

Zanim jednak tak się stało - hipertekstualne aspekty postmodernistycznej teorii niejednokrotnie - i to z powodzeniem - pisarze próbowali zastosować w medium tradycyjnym, niejako rozsadzając je od środka. Działo się to albo poprzez zaburzenie linearnego sposobu czytania tekstu poprzez podsunięcie czytelnikowi alternatywnych dróg lektury (Gra w Klasy Cortazara, Słownik Chazarski Milorada Pavica), albo poprzez zabiegi na samej formie książki (cięcie jej na kawałki - Raymond Queneau, lub - dodawanie do dzieła specjalnego przewodnika po alternatywnych torach odczytań - Encyklopedia Brittanica z 1970 roku).

Na dodatek kojarzona z postmodernizmem metarefleksja na temat możliwego świata książki idealnej czy idealnej biblioteki (Borges) czy czysto narracyjne próby wyjścia poza jej granice (Calvino) - tworzą całkiem pokaźne dziedzictwo dla hipertekstualnej praktyki.

Ostatnia aktualizacja:

28.07.2022

Cytuj ten wpis jako:

Mariusz Pisarski (never) Kłącza i biblioteki Babel. "Techsty" 28.07.2022 [].

postmodernizm poststrukturalizm tekst cyfrowy teoria hipertekstu

Mapa połączeń


Legenda

Statystyki


alternatywnych art biblioteki central eco granice hipertekst idealnej img książki kłącza obraz outgoing poprzez post postmodernizm quena sobą source stało target techsty tekst tekstu teoria