Tylko maszyna będzie w stanie docenić

sonet napisany przez maszynę

A. Turing

CENT MILLE MILLIARDS DE POÈMES Raymonda Queneau - w polskim tłumaczeniu Sto tysięcy miliardów wierszy to tekst, który nie tylko zainspirował założenie paryskiej grupy OuLiPo, ale i całą późniejszą tradycję eksperymentów z kombinatoryką, losowością i modularnością literackiego tekstu na papierze i na ekranie komputera. Utwór Queneau uważa się za pierwszy dwudziestowieczny przykład literatury kombinatorycznej.

Sto tysięcy miliardów wierszy - wydanie polskie w przekładzie Jana Gondowicza, Ha!art 2008

Zestaw dziesięciu, zszytych w książkowy grzbiet, ale pociętych na paski sonety - zaprasza do tego, by tworzyć niekończące się sonetowe permutacje. Każdy z czternastu wersów może się bowiem łączyć z każdym innym. Daje nam to w sumie 10^14 (dziesięć do potęgi czternastej) kombinacji, czyli tytułowych 100,000,000,000,000 możliwych sonetów. Ten typowy przykład literatury kombinatorycznej, właściwej dla wszystkich twórców z kręgu OuLiPo wyprzedza podobne kombinatoryczne rozwiązania, które zaczęły pojawiać się wraz z wejściem do powszechnego użytku komputerów i systemów hipertekstowych.

Espen Aarseth w swoim przełomowym opracowaniu Cybertext. Perspectives on ergodic Literaturę nazywa Cent mille milliards de poèmes maszyną do produkcji sonetów. Utwór Queneau zaliczony tu zostaje do utworów ergodycznych, jednak nie do cybertekstów. Liczba tekstonów (poszczególnych linijek sonetu) jest bowiem skończona, a co za tym idzie - skończona jest liczba skryptonów (wygenerowanych sonetów). Jako przypadek bardzo graniczny utwór Queneau jest poręczny w wytyczaniu granic gatunkowych na nie do końca zbadanym terenie eksperymentalnej literatury elektronicznej.

W 2008 roku Sto tysięcy miliardów wierszy w przekładzie Jana Gondowicza opublikowało wydawnictwo Ha!art.