Utwór otwarty, nie mający określonego początku ani końca, którego aktualizujący się w trakcie każdej lekturowej sesji kształt z trudem daje się schwytać w sztywne ramy - wydaje się mieć z pozoru tak samo płynną, zależną od kontekstu retorykę, są jednak pewne stałe i powtarzalne figury i wzorce, które można zaliczyć do retorycznego arsenału hipertekstów.

Arsenał ten jest w pełni domeną autora, jest to w zasadzie jedna z niewielu rzeczy, które pozostały w jego kompetencjach, poza samym aktem napisania sporej ilości tekstu, który wypełniłby zdarzeniowa bazę utworu. Jeśli porównamy czytelnika hipertekstu do podróżnika, znajdziemy tu trzy główne obszary, w których spełnia się retoryka tego typu utworów: nawigacja, odjazd i przyjazd. Dla George`a Landowa, który opierał się, tworząc ten podział, na hipertekstach naukowych, jest to najbardziej naturalny podział: "samo istnienie hiperłączy w hipermediach sprawia, że czytelnik spodziewa się celowych, znaczących związków pomiędzy połączonymi tymi odnośnikami partiami materiału". Jednak wniosek z tego jest dość banalny - używajcie w sposób właściwy narzędzi nawigacyjnych, w hiperfikcji, te narzędzia i ich "właściwy" sposób używania, jak zauważyli autorzy Electronic Labirynth, mogą być i są łamane.

Problemowi temu spróbował sprostać Mark Bernstein w artykule "Patterns of Hypertext". Wyróżnił on kilka podstawowych figur, do których często sięgają autorzy hiperfikcji, są to koło, kontrapunkt, montaż i światy lustrzane. Koło to chyba najczęściej spotykana figura hipertekstu, czytelnik powraca do tych samych leksji, podąża po raz kolejny po tych samych trajektoriach w wirtualnej przestrzeni tekstu, by w końcu, w którymś momencie, z tego mniej lub bardziej zaklętego kręgu wyjść. W kontrapunkcie dwa głosy następują na zmianę jeden po drugim przekazując sobie temat lub spajając w jedno temat i odpowiedź na niego. W montażu kilka różnych leksji pojawia się równolegle podpierając się nawzajem przy zachowaniu jednocześnie swojej oddzielnej tożsamości, montaż najczęściej występuje w postaci nakładających się na siebie okien leksji.

Światy lustrzane to z kolei przeciwieństwo kontrapunktu - ich celem nie jest dopowiadanie danego tematu czy wątku, lecz jego skontrastowanie, a nawet sparodiowanie, wprowadzenie wyraźnie różnego głosu do bloku tekstu, od którego czytelnik właśnie się oddalił.

Ostatnia aktualizacja:

27.07.2022

Cytuj ten wpis jako:

Mariusz Pisarski (never) Retoryka hipertekstu . "Techsty" 27.07.2022 [].

narracja poetyka poetyka hipertekstu poststrukturalizm retoryka tekst cyfrowy

Mapa połączeń


Legenda

Statystyki


art autorzy bernstein czytelnik eco hipertekst hipertekstu img landow leksji lustrzane montaż najczęściej nawigacja outgoing poczkoniec podział poetyka retoryka samo samych source target techsty tekstu