• Aktualnosci
• Magazyn
• Hipertekst
• Forum
• Gry Komputerowe
• Blog

Shuen-shing Lee

Jak ostudzić przegrzane medium?

Czytanie Hegiroskopu Stuarta Multhropa- „najbardziej typowej hiperpowieści”

tłum. Marcin Mojocha

Charakterystyczne użycie linków

Linki w Hegiroskopie mają własny estetyczny wymiar, możliwy do osiągnięcia tylko w hipertekście. Wyżej wymienione linki – kotwice “Nigdy”, “Nie mów,” “Nigdy,” “Więcej” są jednymi z najbardziej znaczących przykładów. Link-kotwica “Więcej” jest połączona z pierwszą leksją opowiadania “Kierowcy”. Ostatnia leksja “Kierowców” zawiera między innymi linki “Koniec” oraz “Zdrętwiałe” (HGS168.html). Po aktywacji słowa “Koniec” przechodzimy do czarnej, hegiroskopowej otchłani (XX2), a po kliknięciu na “Zdrętwiałe” do białej pustki (XX3). Można łatwo skojarzyć koniec z czarną próżnią, a białą pustkę utożsamić z brakiem czucia, czy odrętwieniem. Skojarzenie końca z mrokiem i pustką jest tym bardziej silne, jeśli czytelnik zdał sobie sprawę, że misją kierowców z tego wątku jest jest atak bombowy.

Cztery linki w “Epitafium” stanowią kolejną grupę przykładów. Leksja wyświetla intrygującą informację na temat śmierci czytelnika słowa drukowanego:

Rysunek 1. Zrzut ekranu “Epitaph” (“Epitafium”) (HGS094.html) ^[16]

Cztery słowa, które stanowią kotwice linków zaczerpnięte z tekstu epitafium. Najbardziej interesuje nas “na wieki". Link tenprowadzi do leksji-epitafium. Innymi słowy, link prowadzi do strony, na której jest wyświetlony. Możemy go nazwać, wykorzystując terminologię Johnsona, “linkiem autoodwołującym” ^[17]. Czytając go w kontekście śmierci czytelnika, w szczególności odejścia “książkowego” czytelnika, taki link wzmacnia przesłanie: czytelnik jest całkowicie martwy, wyjaśnienia nie są potrzebne, informacja w epitafium jest wystarczająca. Czytelnik, szukając dalszych wyjaśnień, w kółko, “na wieki” klika na zapętlające się odniesienie, co samo w sobie jest ironiczne. Takie zapętlenie wyraża utknięcie w jednym punkcie w czasoprzestrzeni, stan “śmierci” i bycia “na zawsze” statycznym.

XX2 i XX3, dwie “puste” leksje, są miejscem docelowym dużej liczby linków w Hegiroskopie. Ich “pustkę” można zinterpretować jako metaforę sugerującą kres jakiegoś wątku lub którejś z powieściowych idei. Na przykład link-kotwica “Otwarta” z “Epitafium” prowadzi do białej strony XX3. Biel nasuwa na myśl książkę bez tekstu lub koniec książek. Tak zaprojektowane linki potęgują przesłanie. Słowa “Martwa” i “Księga” umiejscowione po dwóch stronach epitafium przenoszą czytelnika do opowiadania traktującego o śmierci krytyka Zimozielonego. Przeszukując tekst o Zimozielonym można odnaleźć dwa linki: “Ciemności” (HGS215.html) i “Porażka” (HGS238.html), obydwa prowadzą do czarnej strony XX2. W rzeczywistości link “Porażka” pojawia się dwukrotnie w tym opowiadaniu (HGS214.html, HGS238.html). Pierwsza „Porażka” prowadzi do leksji XX41, która zadaje pytanie: „A jeśli słowo nie będzie stałe?” Odwołując się do śmierci krytyka leksje XX2 i XX41 wyrażają stan zagubienia, który dotyka czytelnika słowa drukowanego, spotykającego się z hipertekstem.

W utworze pojawiają się cztery leksje zatytułowane “Epigraf” i wszystkie one składają się z cytatów. Jeden epigraf zawiera cytat autorstwa Taylora i Saarinen, a wszystkie cztery dodane linki mają nazwę “Szybciej” (HGS112.html). W cytacie Taylor i Saarinen twierdzą, że koniec historii i książek jest kwestią technologiczną, a nie filozoficzną lub literacką. Krytycy ci mówią, że nikt nie może się opierać zbliżającemu się coraz szybciej nieuchronnemu upadkowi książki. Tak więc cztery powtórzone linki "Szybciej" "Szybciej" "Szybciej" "Szybciej," zdają się spełniać rolę ciągu wykrzykników na ekranie, podkreślając przekaz cytatu. Pierwsze trzy linki prowadzą do trzech kolejnych epigrafów – cytatów z Wired, Birkertsa i Johna Bartha. Epigraf Wired zawiera statystyki związane z rozwojem hipertekstu (HGS114.html). “Tekstowanie” i “czytanie z pilotem w ręku” Birkertsa określają nowy typ komunikacji z tekstem (HGS113.html). Schizofreniczna manifestacja Johna Bartha stanowi aluzję do fragmentarycznej, zniekształconej formy hipertekstu (HGS093.html). Epigrafy i linki nawigujące między nimi reprezentują główne zagadnienia poruszone w Hegiroskopie, a nazwy linków sprawiają, że całość staje się jeszcze bardziej wymowna.

Wspomniany wcześniej żółty link w leksji XX1 ma zachęcić czytelnika do szukania kursorem ukrytych linków na czarnych stronach. Twórca wykorzystuje tutaj kolor tekstu, podobnie jak w przypadku „białych” leksji XX3, XX32, XX32, XX33. Poszczególne strony z tej serii różnią się jedynie tekstami wyświetlanymi na pasku tytułu przeglądarki, czytelnik może więc łatwo się pomylić i uznać je za tą samą stronę. Podobnie jak „czarne” strony leksje te są zapętlone.

Po aktywacji linki na białych i czarnych stronach staną się widoczne. W niezależnej leksji „Gdzie Indziej w Tym Hipertekście” (HGS144.html) sytuacja jest odwrócona. Po kliknięciu linki stają się niewidoczne. Taka interaktywna i wizualna zabawa z mechanizmem linków jest innowacją w hipertekstach.

Kolejnym osobliwym elementem Hegiroskopusą dwie leksje zawierające ten sam tekst, lecz inne linki. Leksja zatytułowana „Martwa Litera, Hiobow Trud” (HGS073.html) należy do opowieści o wyprawie Hattie Malloy i „twojej” w oniryczno - halucynacyjny rejs. We fragmencie tym pojawiają się wyławiane z morskiej wody przedmioty- książki, z których każda nosi tytuł „Księga wiekuistej księgi”. Cztery linki-kotwice leksji układają się we frazę: „Ta sama” „Jednak inna” „Wiekuista” „Księga”. Pierwszy link „Ta sama” prowadzi do leksji „Hiper Tajemnica Magicznego Leksykonu” (HGS107.html), leksja o tej samej zawartości co "Martwa Litera, Hiobow Trud” poza czterema linkami. Linki wyrażają stan „taki sam” a „jednak inny”, który jest odzwierciedlony w zawartości leksji "Hiper Tajemnica Magicznego Leksykonu" i jej czterech linków. Przekaz tych czterech linków, a w szczególności linku „Wiekuista”, jest ironiczny, podobnie jak nadanie krytykowi literackiemu imienia Zimozielony. Link „Wiekuista” przewrotnie prowadzi do cytatu z Wired, w którym wychwalany jest rozwój stron internetowych, a „Księga” prowadzi do epigrafu o śmierci czytelnika ^[18].

Leksje "Hiobowy Trud, Martwa Litera" i "Hiper Tajemnica Magicznego Leksykonu" (pogrubienia własne) współpracują na innym jeszcze poziomie. Pierwsze litery słów tytułów tworzą akronim „HTML”, skrót od „HyperText Markup Language” języka wykorzystywanego do tworzenia dokumentów hipertekstowych. Ze względu na jego popularność mianem HTML często opisuje się same hiperteksty. Ten zbieg okoliczności zachęca do dalszych poszukiwań. Link „Jednak inna” z „Hiobowy Trud Martwa Litera”, którego jeszcze nie obejrzeliśmy, prowadzi do leksji „HaTa MoLgana ” (HGS108.html). Nie ma w niej nic szczególnie dizwnego poza właśnie skrótem HTML ukrytym w tytule. Wszystkie trzy leksje, które mają zakodowany skrót HTML, należą do opowiadania związanego ze snem ^[19]. Ta słowna zabawa pojawia się też w innej leksji. „Harmonia Tutaj Mistyczna Leży” [ang. Here True Meaning Lies, przyp. red] (HGS111.html, pogrubienie własne) także zawiera w tytule HTML, mimo, że jest leksją samodzielną. Zawiera ona kilka fraz – spekulacji na temat znaczenia „HTML”, oto kilka przykładów:

„Harmonia Tutaj Mistyczna Leży” nie jest związane fabularnie z leksjami traktującymi o Hattie Malloy. Zarówno tytuły leksji, jak i ich zawartość, generują luźny związek. Są one jednak także powiązane linkami „Prawda” i „Fałsz”, które temu fragmentowi towarzyszą. Linki prowadzą do dwóch leksji o Hattie Malloy. Mając to na uwadze czytelnik podejrzewa istnienie głębszego związku między tymi leksjami. Jednak poza tym wspólnym mianownikiem, skrótem HTML, nie można się tutaj doszukać innych cech łączących. Ostatnia fraza leksji „Harmonia Tutaj Mistyczna Leży”, czyli "Hipertekst, mniej i lżej" [ang. "Hypertext, more or less"] może podpowiadać, że leksję należy traktować jako metaforę. Czterosłowne frazy tej leksji nie mają żadnego związku tematycznego. Okazuje się, że ta chaotyczna forma wynika z zestawienia elementów, które zawierają w sobie skrót HTML (pierwsze litery słów każdej frazy). Dzięki temu to zestawienie zaczyna mieć sens jako jednostka i jako leksja. Metaforycznie leksja ta sugeruje, że HTML (czyli hipertekst) pozwala użytkownikowi łączyć rozproszone teksty w danym środowisku w sensowne jednostki wykorzystując różnego rodzaju powiązania. Opowiadanie o Hattie Malloy, jak i inne, ucieleśnia tą metaforę. Zanim stanie się samodzielną, sensowną jednostką, jest rozproszone po Hegiroskopie. Jej skompletowanie polega po części na rozpoznaniu przez czytelnika skrótu-klucza HTML w tytułach leksji, a po części na zrozumieniu hipertekstu jako środowiska, w którym istnieje wolność dokonywania powiązań.

bliższe

Hegiroskop

Pisarski - czym jest Hegiroskop

Moulthrop - wywiad

Protohiperteksty

bliskie

magazyn nr 5

magazyn nr 4

magazyn nr 3

Sikora - Navigare Necesse Est

dalsze

Coover - Koniec Książek

Aarseth - cybertekst

Pisarski - Alicja w krainie mediów

Branny - Trasmedialność

Gorące Łącza