Mark Bernstein
Wzorce hipertekstu. Wstępne rozróżnienia
Tłum. Dorot Sikora
ŚWIAT LUSTRZANY
By zachować spójność autorzy fikcji i hiperfikcji często sięgają w narracji po pierwszą osobę i jeden punkt widzenia. Z kolei narracja obecna w figurze świata lustrzanego jest narracją paralelną i intertekstualną. Wykorzystuje ona różne głosy lub kontrastujące z sobą punkty widzenia. W świecie lustrzanym główny temat lub opis przebijają się niczym echo ulegające zgłośnieniu bądź złagodzeniu do stopnia, w którym traci przydatne dla głównego wątku znaczenie. Świat Lustrzany ustanawia drugi głos, który w oderwaniu od pierwszego porównuje (lub parodiuje) główny temat. (Termin ten przypomina tutaj Through The Looking Glass i beczki śmiechu w wesołych miasteczkach, a nie monografię Gelerntera [32]), natomiast kontrapunkt przeplata różne głosy o tej samej (lub prawie tej samej) wadze w ramach pojedynczej ekspozycji.
W Uncle Buddy's Phantom Funhause [56] Johna McDaida czytelnicy odkrywają kolejne pliki Arthura Newkirka na stworzonej w HyperCard stronie domowej, która układa się w obraz domu nieboszczyka. Tylne drzwi, z niewyraźnym napisem "Egipt", pozwalają przejść do ukrytych plików Newkirka; gdy czytelnik uzyska do nich dostęp, pliki te okazują się tworzyć zniekształcony obraz domu, o zmienionej nazwie: "Auntie Em's Haunt Hause". W tym nawiedzonym miejscu, treść i znaczenie zbudowanego w HyperCard domu Newkirka ukazane są w krzywym zwierciadle mrocznych rozwinięć i parodii. Wprowadzenie przez McDaida wypaczającego całość dodatku sprawia, że wiedza czytelnika o życiu i dziele Newkirka nabiera głębi.
Głównym elementem A Dream with Demons Edwarda Falco jest powieść w powieści: historia kobiety, córki i jej kochanka, spojona miłością i przemocą [25]. Narracja ta przerywana jest co jakiś czas takimi nawigacyjnymi możliwościami, które prowadzą czytelnika do notatek, zapisów wspomnień należących prawdopodobnie do domyślnego autora. W ten sposób Falco nakłada na siebie dwie warstwy fikcji: dramatyczny konflikt z kazirodztwem i szeregiem nadużyć w tle, który podejmuje konwencjonalna narracja, powtarza się echem w bardziej złożonej, wieloznacznej, przebiegającej w tle opowieści historii świata lustrzanego. Figura ta odgrywa tu również interesującą formalną rolę: poprzez ujawnienie myśli i motywów domyślnego autora w drugiej opowieści, notatki te zapraszają czytelnika do głębszej refleksji nad fenomenem autorstwa niż w przypadku klasycznej dychotomii autor-czytelnik. [41] [28]
W Small and Large Pieces Kathryn Cramer [18] ustanawia logiczne powiązania w wątku głównym. Opowiadany jest on od tyłu co chwila, zmienia kierunek zmierzając raz ku zwyczajnej kłótni miedzy dziećmi do przerażającej fantazji rodzica. Owe światy lustrzane przeplatają krótkie i impresjonistyczne szkice z życia wewnętrznego - być może głównej bohaterki w późniejszym czasie, lub samej autorki jako młodszej kobiety. Tutaj, świat lustrzany ma charakter fakultatywny i fragmentaryczny, opiera się nawet odwróconej kolejności zdarzeń w centralnym wątku; bez podjęcia wysiłku, czytelnikowi trudno pozostać w ramach struktury świata lustrzanego. Tytułowe fragmenty roztrzaskanego lustra powodują, że nie da się ponownie skleić świata lustrzanego, można tylko nasłuchiwać jak jego ostre, srebrzyste odłamki trzeszczą pod stopami.