ITINERARIUM. Literatura wobec technologii,
wpływ medium na przekazywane treści 05
Dorota Sikora

Z pewnością złożoność języka PHP jest podstawowym ograniczeniem, na jakie napotkać może twórca hipertekstualnej fikcji. Jednakże rosnące zainteresowanie, zarówno tego rodzaju literaturą, jak i możliwościami oferowanymi przez język skryptowy, może sprawić, że powstaną projekty wykorzystujące pomysły hipertekstowych pisarzy zrealizowane przez życzliwych informatyków .

PHP daje twórcy w zasadzie nieograniczone możliwości - a jeśli ograniczenia istnieją, to są one raczej w wyobraźni tworzącego. Porównując Storyspace i język PHP, można zauważyć, że wszystkie opcje, które pojawiają się w programie Eastgate Systems, są możliwe do rozpisania w PHP, co więcej, może on realizować bardziej zaawansowane strategie autorskie niż to miało miejsce w wymienionych programach do tworzenia hiperfikcji. Ponieważ PHP jest językiem obiektowym, a więc takim, który ustanawia hierarchę programowanych klas, możliwe jest wpisanie w strukturę hipertekstu wszystkich opisanych przez Bernsteina figur hiperfikcji: koła, kontrapunktu, montażu i światów lustrzanych.

Przykładem zastosowania PHP w tworzeniu hiperfikcji sieciowej może być idea pól strzeżonych, realizowana dzięki instrukcjom warunkowym, które - podobnie jak w Storyspace - nie pozwolą na eksplorację leksji, wyznaczonych przez autora jako miejsca, w których czytelnik może pojawić się dopiero po odbyciu drogi przez inne pola pisma. Składnia tej instrukcji pozwala na zawarcie w kodzie warunku, po spełnieniu którego zostaje wykonana.

Twórca może też założyć wykonanie pętli, co oznaczałoby, że pewna procedura będzie wykonywana póki warunek zostanie lub nie zostanie spełniony - o tym decyduje autor historii. Załóżmy, że opowieść jest próbą przeniesienia w cyfrową przestrzeń powieści kryminalnej. Bohater prowadzony przez tok narracji, której twórcą jest nie tylko autor stwarzający pewne pole zdarzeń, ale i czytelnik, trafił do budynku, w którym wiadomo, że znajduje się osoba znająca odpowiedź na jedno z kluczowych pytań prowadzących do rozwiązania zagadki. Jeśli instrukcja będzie opisywać taki rozwój wypadków, w którym autor założy niemożność wyjścia z budynku bez spotkania, bohater będzie wracał do punktu wyjścia, krążył w tej przestrzeni tak długo, dopóki nie trafi w odpowiednie miejsce.

Instrukcje można w matrycy powieści łączyć, służą do tego operatory logiczne: alternatywa, koniunkcja i negacja. Bohater może znaleźć się w miejscu, które zbliży go do rozwikłania zagadki, jeśli czytelnik spełni wszystkie założone przez autora warunki (koniunkcja), dokona wyboru, spełniając jeden warunek, tym samym zdeterminuje dalszy tok narracji, ponieważ twórca historii może sprawić, że czytelnik nie dotrze do pewnych partii lektury i pozna tylko tę cześć historii, która wynika z dokonanego wyboru (alternatywa), w końcu można też założyć, że tylko niewykonanie warunku i nieobecność bohatera w danym miejscu spowoduje określony rozwój wydarzeń (negacja).

Randomizacja linków, czyli losowy dostęp do miejsc w tekście to kolejna, możliwa do wpisania w lekturę strategia. W systemach do tworzenia hiperfikcji korzysta się z niej stosunkowo rzadko - przyczyną tego jest najprawdopodobniej oddanie czytelnikowi wyboru, jaką drogą podąży. Losowe, a więc przypadkowe skierowanie w daną przestrzeń nie jest determinowane ani przez autora, ani przez czytelnika, co ostatecznie powoduje zupełnie nieprzewidywalne tory lektury.