ITINERARIUM. Literatura wobec technologii,
wpływ medium na przekazywane treści 05
Dorota Sikora

Ważną właściwością stron tworzonych w PHP jest to, że skrypt tworzy zapisem drogi, jaką przebył czytelnik od chwili, gdy pojawił się na stronie. W przypadku literackiej hiperfikcji można to wykorzystać na kilka sposobów - po pierwsze w celu zapobiegnięcia zagubienia w tekście, podobnie jak w programie Storyspace, zbudować można na tym łańcuchu aparat nawigacyjny orientujący czytelnika w hipertekstualnej przestrzeni. Można tym samym rozrysować mapę, która wskaże, jakie miejsca zostały w tekście odwiedzone, jaką drogę przebył odkrywca jednej z wielu wersji historii. Jest jeszcze jeden, być może najważniejszy element - odwiedzający stronę może po kilku dniach rozpocząć eksploracje w miejscu, w którym niegdyś skończył, do tej pory umożliwiały to tylko programy do tworzenia fikcji stand-alone, dzisiaj takie możliwości oferują niektóre portale internetowe.

Hypertext Preprocesor jest także, co warto podkreślić, narzędziem do tworzenia narzędzi. Dokładny opis ścieżki utrwalony w plikach tekstowych daje autorowi informację o torach lektury. Badacz zajmujący się problematyką zyskuje tym samym doskonały materiał, by sprawdzić, czy zmieniające się wersje odczytań odpowiadają powiązaniom wewnątrz tekstu.

Podsumowując należy podkreślić, że opisane zostały tylko niektóre ze strategii możliwych do wykorzystania w literackim hipertekście. W tym miejscu warto jeszcze zauważyć, że podstawową różnicą między hiperfikcją tworzoną w programie Storyspace a tą tworzoną w języku PHP jest przede wszystkim jej zasięg. Historia po raz kolejny zatacza koło - upowszechnienie druku spowodowało szerszy dostęp do książek, podobnie z literaturą hipertekstualną, może okazać się, że dzięki językom takim jak PHP i możliwości zamieszczania tekstów w Internecie - realizujących bardziej złożone strategie autorskie - staną się one bardziej popularne. Zatem medium nie tylko wpływa na odbiór przekazywanych treści, samo w sobie jest treścią, ale także jego wybór stanowi o dynamice rozwoju, w tym przypadku literatury hipertekstualnej.

Jak doniosłym jest kwestia wykorzystywanego medium, jego zasięgu oraz dynamiki zmian świadczyć może także przekonanie, iż wyznacza ona podstawowe etapy rozwoju kultury. W książce Oralność i piśmienność Ong zauważa, że kultury interpretowane są z punktu widzenia wykorzystania mediów komunikacyjnych. W typologii wymienione zostają: kultura oralna, kultura cyrograficzna, kultura typograficzna, kultura elektroniczna.

Nowa rzeczywistość wymaga nowego opisu - żeglowanie to najczęściej używana metafora podróży po zasobach Internetu. Czytelnik może obrać kurs, rozwijając tę metaforę za Pisarskim, po archipelagu leksji. Aparat nawigacyjny, przypomina mapy, którymi kierowali się odkrywcy nowych lądów. Idąc dalej, przywołać można słowa jednego z bohaterów sztuki Moliera Szelmostwa Skapena, Geront aż siedem razy powtarza: pokiegóż diabła łaził na ten statek?

I nawet jeśli trudno odpowiedzieć na to pytanie, należy mieć świadomość, że żeglowanie jest rzeczą konieczną.