Grzegorz D. Stunża

Nowy Człowiek? Hipertekst jako przyczyna

światowego podziału     03



Niewykluczone, że z racji powyższych ograniczeń uwidoczni się rozwarstwienie społeczne, spowodowane brakiem dostępu do wiedzy i pojawi się (a właściwie już się pojawia) nowy rodzaj biedy- biedy informacyjnej- spowodowanej brakiem dostępu do Internetu . Pytanie, jakie zawarłem w tytule tego tekstu brzmi: "nowy człowiek?". Miało mnie ono skłonić do refleksji nad tym, czy nowe technologie, jakie wprowadzamy, tzw. nowe media, niosą ze sobą zmiany dla świata oraz dla postrzegania tego świata przez jednostkę ludzką. Czy człowiek korzystający z hipermediów jest wciąż tym samym człowiekiem, czy może hiperczłowiekiem? Czym wyrażałaby się owa nadludzkość człowieka? Pozostając w kontekście przedstawionych powyżej rozważań Castellsa mógłbym zapytać: czy hiperczłowiek- nadczłowiek byłby tym, który posiada dostęp do źródeł wiedzy i informacji w przeciwieństwie do podludzi, pozbawionych tego dostępu?

Od kilku lat trwają prace nad elektronicznym papierem. E- papier ma być lekki, cienki, będzie można go zginać i składać jak kartkę. Z tą tylko różnicą, że teksty i obrazy umieszczone na nim będą wyświetlane, a nie drukowane. Niby nic dziwnego. Dodam tylko tyle, że do stworzonej przy użyciu elektronicznego papieru książki można dołączyć pamięć elektroniczną- a na tym polu następuje wyraźna miniaturyzacja kart pamięci i twardych dysków, przy jednoczesnym wzroście ich objętości. Tak stworzoną książkę, czy czasopismo można by podłączyć do Internetu. A wtedy Schulzowska księga przestaje być mrzonką i powoli nabiera realnych kształtów. Książka nieustannie aktualizowana, z dostępem do wszystkich opublikowanych na świecie informacji- może to już nie utopia? Może to niedaleka przyszłość.

Chciałbym odwołać się w tym miejscu do werbalnego przekazywania wiedzy w odległej przeszłości. Korzystanie z mediów elektronicznych, takich jak Internet, przy rozpowszechnianiu informacji, przypomina właśnie epokę słownego przekazywania faktów. Możliwe jest kopiowanie pewnych treści, modyfikowanie ich, łączenie ze sobą. Wiedza przestaje funkcjonować jako czyjaś własność. Niejednokrotnie w przypadku mediów elektronicznych mówi się o tzw. drugiej oralności, czego przykładem może być hipertekst . Zmienia się również pojęcie autorstwa i przybiera wiele różnych postaci, wymienię najbardziej według mnie interesujące: remiks, sampling, open source czy autorstwo jako wybór funkcji z menu.

Pozostaje tylko jeden problem. Technologia już od kilkuset lat umożliwiała ludziom dokonywanie wielkich rzeczy. Rozwój przemysłu, środków transportu, komunikowania między ludźmi, poznawanie głębin oceanów i podbój kosmosu- wszystko to było możliwe dzięki technologii. Ale technologia umożliwiała także skuteczne wyrzynanie Indian Cortezowi, Adolfowi Hitlerowi szybkie zwycięstwa wojenne, a Amerykanom łatwe zwycięstwo w Japonii, wsparte zrzuceniem dwóch nowoczesnych bomb na Hiroszimę i Nagasaki.