Monika Górska-Olesińska

Poezja, matematyka i technologia w twórczości Stephanie Strickland

Stephanie Strickland jest postacią szczególną w gronie twórców literatury elektronicznej. Jako przedstawicielka tradycyjnej poezji w 1995 roku wzięła udział w organizowanym przez N. Katherine Hayles seminarium "Literature in Transition. The Impact of Information Technologies". Zafascynowana tematyką seminarium i możliwościami jakie oferują nowe technologie informatyczne, rozpoczęła cykl eksperymentów, kreując przestrzeń dialogu, w której spotykają się i wzajemnie wzbogacają w nowe sensy tradycyjne formy literackie i ich interaktywne, cyfrowe inkarnacje. Pierwszym hybrydycznym projektem Strickland był poemat True North z 1997 roku, wydany w formie kodeksu i jednocześnie dystrybuowany na nośniku CD jako hipertekst literacki, opracowany w technologii Storyspace 1. Następną realizacją poetki był poemat The Ballad of Sand and Harry Sooth, opublikowany drukiem w 1999 roku i udostępniony w internecie w wersji interaktywnej 2. Projekt V, obejmujący tomik poezji V : WaveSon.nets / Losing L'una oraz towarzyszący mu cyfrowy poemat Vniverse 3, współtworzony przez programistkę Cynthię Lawson Jaramillo programującą we Flashu to kolejna hybryda anektująca intermedialną przestrzeń. Od roku 2014 Vniverse funkcjonuje także jako aplikacja na iPada. Do jej powstania przyczynił się Ian Hutcher, dokonując programistycznej translacji dzieła z myślą o nowej platformie i zdecydowanie poszerzając funkcjonalność oryginalnego interfejsu (premierze aplikacji towarzyszyła promocja drugiego wydania drukowanego tomu, który ukazał się pod zmienionym tytułem V : WaveTercets / Losing L'una).

Wkład pisarki w rozwój domeny literatury elektronicznej nie ogranicza się jedynie do tworzenia dzieł, które natychmiast doceniane są przez krytykę i nagradzane na festiwalach (za True North Strickland uhonorowana została prestiżową nagrodą Ernest Sandeen Poetry Prize). Strickland jest także autorką serii autokomentarzy, wśród których warto wymienić Spars of Language Lost at Sea 4 poświęcony generatorowi Sea and Spar Between (jego współautorem jest Nick Monfort) oraz Dovetailing Details Fly Apart—All Over Again, In Code, In Poetry, In Chreods 5 – tekst napisany wraz z Cynthią Lawson Jaramillo, odnoszący się do złożonej istoty poematu slippingglimpse 6 i rzucający światło na konteksty interpretacyjne, których znajomość pozwala dotrzeć do głębokich sensów tego poematu, poświęcony między innymi jego związkom z teorią katastrof René Thoma. Spod pióra pisarki wychodzą równie artykuły krytyczne i eseje teoretyczne, w których konsekwentnie wypracowuje ona pojęcia i kategorie, pozwalające na lepsze uchwycenie tych aspektów językowej ekspresji oraz pełniejsze opisanie tych wymiarów doświadczenia odbiorczego, które stały się możliwe dopiero w konsekwencji poszerzenia warsztatu twórców literatury o media i technologie cyfrowe. Teksty już kanoniczne to Writing the Virtual. Eleven Dimension of E-poetry 7, a także rozprawa Quantum Poetics: Six Thoughts8 opublikowana w antologii pod redakcją Eduardo Kaca Media Poetry. An International Anthology. Od roku 2003 Strickland pełni funkcję członka zarządu Electronic Literature Organization, aktywnie uczestnicząc w działaniach organizacji, redagując między innymi pierwsze wydanie Electronic Literature Collection9. Poetka jest prawdziwie ikoniczną postacią w społeczności ELO – wpływ, który wywiera na młodsze pokolenia twórców e-litu jest nie do przecenienia. Rozpoczynając swój występ w ramach wieczoru poetyckiego w kultowej księgarni Woodland Pattern, włączonego do programu artystycznego organizowanej w czerwcu 2014 roku w Milwaukee konferencji ELO "Hold the Light", Amaranth Borsuk zaznaczyła, że to właśnie prace Strickland uświadomiły jej moc oddziaływania elektronicznie augmentowanego słowa i stały się dla niej rodzajem drogowskazu, pomagającego obrać właściwy kurs podczas własnych eksploracji obszaru rozciągającego się "pomiędzy" papierową kartką (page) a ekranem (screen).

[4] Stephanie Strickland, Nick Montfort Spars of Language Lost at Sea

[5] Stephanie Strickland, Cynthia Lawson Jaramillo, Dovetailing Details Fly Apart—All Over Again, In Code, In Poetry, In Chreods, "Electronic Book Review" 2007-09-13

[6] slippingglimpse [URL]

[7] Stephanie Strickland, Writing the Virtual. Eleven Dimension of E-poetry, ", Leonardo Electronic Almanac" 2006, vol. 14, Issue 5

[8] Stephanie Strickland, Quantum Poetics. Six Thoughts, w: Media Poetry. An International Poetry Anthology, red. E. Kac, Intellect, Bristol UK: Chicago USA, 2007, s. 25-44.

[9]Electronic Literature Collection Vol.1 [URL]

Strickland – córka inżyniera wychowywana wśród tablic matematycznych – łączy zamiłowanie do twórczości słownej z zainteresowaniem naukami ścisłymi. Fascynacja "królową nauk" znajduje swój wyraz w poetyckim dialogu prowadzonym przez Strickland z twierdzeniami i teorematami logiczno-matematycznymi, zawartym w poematach To Gödel i Gibbous Statement (oba pochodzą z tomiku Zone : Zero 10 wydanego przez wydawnictwo Ahsahta Press), czy też w wierszu Striving All My Life, włączonym do antologii Strange Attractors. Poems of Love and Mathematics 11. "Wciąż jestem w math groupie" – przyznała poetka podczas jednego z wywiadów, wspominając podekscytowanie, z jakim w 1989 roku uruchomiła pierwszą wersję programu komputerowego Mathematica Stephena Wolframa 12. Tworzenie dzieła literackiego w środowisku elektronicznym wymaga zastosowania szczególnych technik inżnieryjnych – podkreśla Strickland – "inżynierii tekstu jako nowego rodzaju pisania" 13

[10] Stephanie Strickland, Zone : Zero, Ahsahta Press, Boise State University, Idaho, 2008, s. 77 i 78.

[11] Strange Attractors. Poems of Love and Mathematics, red. Sarah Glaz, JoAnne Growney, AK Peters, Ltd. 2008.

[12] Zob. Kate Greenstreet, An interview with Stephanie Strickland

[13] Stephanie Strickland, Born Digital, w: "Poetry Foundation"

Stephanie Strickland Stephanie Strickland, Vniverse.
Liczne odniesienia do dyskursu i aparatu pojęciowego nauk ścisłych, cytaty z artukułów publikowanych w czasopismach naukowych, matematyczne symbole, a nawet całe równania włączane w tekst (te ostatnie pojawiają się w wierszu Breaking the Mandala, pochodzącym z najnowszego tomu poezji Strickland Dragon Logic 14), sąsiadują w twórczości poetki z "samplami" językowymi, zaczerpniętymi z literatury światowej, czego doskonałą egzemplifikację stanowią tercety układające się w tekstowe konstelacje, pojawiające się po uruchomieniu poematu Vniverse na "rozgwieżdżonym" ekranie iPada i "rozbłyskujące" gdzieniegdzie słowami Simon Weil oraz strzępkami cytatów z Divine Horsemen. The Living Gods of Haiti May'i Deren. Projektując skomplikowany instrument tekstowy, jakim jest Vniverse, poetka zdecydowała się zorganizować doświadczenie nawigacyjne odbiorców wokół 232 gwiazd, które po dotknięciu wyłaniają z siebie przyporządkowane im kolejne tercety, pochodzące z poematu V : WaveTercets / Losing L'una. Próbując zorientować się w swym położeniu w uniwersum Vniverse, jego czytelnicy działają podobnie jak prehistoryczni nomadzi, którzy wędrując w okresie późnego plejstocenu po lądach pokrytych śniegiem i lodem, obierali dalszą marszrutę kierując wzrok ku świecącym punktom widocznym na nocnym niebie 15

[14] Stephanie Strickland, Dragon Logic, Ahsahta Press, Boise State University, Idaho, 2013, s. 58.

[15] Stephanie Strickland, Cynthia Lawson Jaramillo, Making the Vniverse

Zadanie polegające na łączeniu ze sobą na różne sposoby 232 punktów w celu haptycznego odkrywania tekstu(ów) Vniverse, zdaje się jednakże stanowić niewielkie wyzwanie, w porównaniu z tym, jakie stawia przed czytelnikiem stworzony przez Strickland we współracy z Nickiem Montfortem generator Sea and Spar Between. Czytający, niczym rozbitek kurczowo uczepiony rei, dryfuje po bezkresnym błękicie, zdającym się rozlewać daleko poza okno przeglądarki. Zewsząd otacza go nieprzebrana " ławica" poetyckich dwuwierszy, które stara się on odławiać (przytrzymując je za pomocą spacji pełniącej funkcję rybackiego harpuna), a których liczba – około 225 trylionów – dorównuje ilości ryb zamieszkujących wszystkie morza i oceany. Lokalizacja każdego z takich kupletów, powstałych w efekcie zderzenia ze sobą charakterystycznych elementów języka marynistycznej powieści Moby Dick Hermana Melville'a oraz nowatorskiego, pełnego neologizmów, a równocześnie niezwykle konkretnego języka poezji Emily Dickinson (kupletów chwytanych jedynie na chwilę - interfejs generatora jest bowiem niezwykle wrażliwy i każdy, nawet najmniejszy ruch myszki, powoduje "falę" przemieszczającą czytelnika w odległy obszar oceanu) została precyzyjnie określona przez dwie koordynaty mieszczące się w zakresie od 0 : 0 do 14992383 : 14992383, pełniące funkcje analogiczne do tych, jakie w układzie współrzędnych geograficznych pełnią długość i szerokość. Jak zauważył Stuart Maulthrop, elektronicznego tekstu Sea and Spar Between, ze względu na jego potencjalną objętość "nie da się przeczytać przy pomocy żadnej ze znanych i stosowanych w XIX oraz XX wieku metod" 1, włączając w to analizę tekstoniczną pliku JavaScript. Stąd "jest on [Sea and Spar Betweeen] być może przykładem najdonioślejszego dzieła literatury elektronicznej, jakie dotąd stworzono, nie tylko ze względu na ogrom jego zawartości, ale i skalę znacznia, jakie się mu przypisuje "17

[16] Cyt. Za Stephanie Strickland, Nick Montfort, Spars of Language Lost at Sea, s.5.

[17] Stuart Moulthrop, "Failure to Contain: Electronic Literature and the State (Machine) of Reading", wykład wygłoszony 5 kwietnia 2013 roku w Bibliotece Kongresu w waszyngtonie.

Przywoływanie i remiks tradycji literackiej, wprowadzenie dyktatu liczby ("każda sylaba, każdy wers zostały policzone"), zastosowanie modelu twórczości opartej o współpracę, badanie języka jako systemu, u podstaw którego leżą procedury kombinatoryczne, eksponowanie kodu (tym razem poprzez umieszczenie na stronie głównej projektu łącza do pliku programem JavaScript wykonującym Sea and Spar Betweeen, zawierającym także tekst dodatkowych komentarzy i objasnień) i wreszcie tworzenie laboratorium służącego badaniu tego, czym jest pisanie/czytanie umożliwione przez nowe technologie – wszystkie te strategie ogniskuje, niczym soczewka skupiająca, Sea and Spar Between.

Pokrewne artykuły
logogram
Strickland, Montfort

Ustawmy kurs na czółno przędz

Dyskusja w glosach o programowaniu kreatywnym

Wizualnie zaprezentowana całość kodu Między Morzem a Rej z komentarzem krytycznym autorów